Algemeen

Hoe motiveer je jezelf?

Studeren is leuk. Maar studeren kan ook lastig zijn. Zeker als je een thuisstudie doet. Want hoe houd je jezelf aan het werk? Hoe voorkom je studie-ontwijkend gedrag? In deze blog passen we een paar motivatietheorieën toe voor zelfstudie.

Twee bekende motivatietheorieën (SDT en EVT) noemen onder deze factoren die bijdragen aan motivatie:
– eerdere ervaringen met een vak/onderwerp (altijd al slecht in wiskunde geweest? Dan heb je nu ook geen zin…)
– wat het je oplevert (op korte en lange termijn; krijg ik er een cijfer voor, heb ik het nodig voor mijn werk, heb ik het nodig voor een vervolgstudie)
– wat het je kost (als ik nu ga leren mis ik een avondje uit met vriendinnen…)
– hoe interessant je het vindt/hoe gedreven je bent (je intrinsieke motivatie)

Vergeet eerdere ervaringen!
De eerste tip is heel simpel: vergeet eerdere ervaringen (of in ieder geval: probeer dat). Volwassenen denken anders dan pubers. Pubers die slecht zijn in wiskunde, kunnen het een paar jaar later wel leren. Bovendien kan een andere leraar, ander boek en een andere instelling van jezelf al veel verschil maken. Laat je dus niet ontmoedigen (over overmoedig raken als je ergens goed in was), maar realiseer je dat je nu opnieuw mag beginnen. Nieuwe start, nieuwe kansen.

Beloon jezelf
Schrijf eens voor jezelf op wat het je oplevert als je nu goed aan het werk gaat, op korte én lange termijn. Uit onderzoek blijkt dat dat echt kan helpen voor je motivatie. En beloon jezelf desnoods extra ( nu hard studeren is dit weekend naar de sauna; nu bij blijven met de planning scheelt later slapeloze nachten; nu deze studie halen geeft me mogelijkheid tot een leukere baan, etc).

Maak jezelf intrinsiek gemotiveerd
Tja… dat is een moeilijke. Volgens de SDT-theorie van Ryan en Deci wordt intrinsieke motivatie bepaald door autonomie (eigen regie, dus zelf kiezen wanneer je wat doet), gevoel van competentie (gevoel dat je het kunt) en gevoel van verbondenheid. Dat laatste betekent: als jij je verbonden voelt met je docent en/of studiegenoten, raak je meer gemotiveerd. Dus zoek elkaar op. Zelfs bij een thuisstudie is er vaak een discussieforum, maak daar gebruik van. Bezoek contactdagen en wissel nummers uit. Je kunt echt veel van elkaar leren. Aan autonomie kun je helaas weinig veranderen, en het gevoel van competentie kun je jezelf ook niet geven. Maar verbondenheid met anderen wel.

Tips om effectief te leren

Het zal je maar gebeuren: heb je zo hard geleerd voor een toets, haal je alsnog een onvoldoende! Wat een frustratie! Eén troost: je bent lang niet de enige. Maar hoe komt dat? En hoe voorkom je het?

Overschatten
Het grootste probleem is dat mensen de neiging hebben zichzelf te overschatten. We denken vaak dat we meer kunnen dan in werkelijkheid het geval is. Waardoor je al gauw denkt dat je stof misschien wel beheerst, terwijl dat eigenlijk niet het geval is. Of dat je een effectieve leermethode hebt, die eigenlijk helemaal niet zo effectief is…

Effectieve leerstrategieën
Er zijn drie leerstrategieën die verreweg het meeste gebruikt worden door studenten:

belangrijkste theorie markeren
samenvatting schrijven
de tekst meerdere keren lezen

Highlighter and word solution – concept business background

Is dat ook jouw strategie? Dan moet ik je teleurstellen. Want uit onderzoek blijkt dat deze strategieën juist niet effectief zijn. Gewoon lezen lijkt op korte termijn te werken, maar de theorie komt daarmee niet in je langetermijngeheugen. Je moet iets doen met de stof.

Dan zul je zeggen: markeren en samenvatten is toch iets doen? Dat klopt, maar toch blijkt ook dat niet te werken. Markeren blijkt in onderzoeken niet effectiever te zijn dan gewoon een tekst lezen of een tekst lezen waar door iemand anders markeringen zijn aangebracht. Zonde van je tijd dus! Samenvatten blijkt ook niet effectief, tenzij je een goede training samenvatten hebt gekregen. Maar aangezien opleidingen daar nauwelijks tot geen aandacht aan besteden, is dat voor de meeste studenten dus niet het geval.

Wat kun je dan wel doen? Gelukkig hebben onderwijskundigen ook strategieën onderzocht die wél blijken te werken. Een paar tips wat je kunt doen:

leermomenten spreiden. Dit is een hele belangrijke: als je een tekst leert en direct daarna gaat oefenen, lijkt het heel goed te gaan, maar ben je het sneller vergeten. Doe dus een klein stukje, ga dan eerst iets anders doen en ga later weer terug naar het eerste onderwerp. Praktisch: wissel verschillende vakken af, of doe gewoon elke dag een klein stukje.
Jezelf vragen stellen. Een andere effectieve strategie is om jezelf te overhoren door jezelf een opdracht te geven. Bij woordjes leren kan dat simpel door een lijstje van de te leren woordjes te maken (door elkaar!). Laat het één of twee dagen liggen en schrijf dan de antwoorden erbij.
Bij vakken met meer leerteksten, zoals geschiedenis of aardrijkskunde, kan het goed werken om vragen te stellen bij de tekst. Leg uit waarom….? Wat wordt er bedoeld met…? Je kunt daar de kopjes van leerteksten vaak goed bij gebruiken, net als de leerdoelen die vaak in het boek of door je docent geformuleerd zijn. Die zijn eenvoudig om te zetten naar vragen!

Gebruik flashcards. Die kun je zelf maken, maar je kunt ze ook online maken, bijvoorbeeld op websites als cram.com of quizlet. Vaak hebben dit soort sites ook een app, waardoor je eenvoudig kunt blijven oefenen, ook als je in de trein zit of in de wachtkamer van een dokter.
Leg aan anderen uit (of aan jezelf). Dit werkt goed bij vakken met afbeeldingen: neem een afbeelding en probeer zo uitgebreid mogelijk aan jezelf te vertellen wat je weet over het plaatje. Wat is de link met de leerstof? Wat zie je precies? Hoe werkt dat?
Oefenen! Maak alle oefenopgaven die je kunt vinden. Want dat is een manier om met de stof te oefenen. Zeker bij rekenvakken (wiskunde, natuurkunde en scheikunde bijvoorbeeld) is dat de beste manier van leren. Blijf niet steeds theorie lezen, maar ga ermee aan de slag! Kijk je antwoorden goed na en probeer van je fouten te leren.

Waarom doen we dat dan zo weinig?
Als samenvatten en markeren dan zo nutteloos is, waarom doen we het dan? Simpel, omdat dat weinig tijd kost. En omdat je nooit anders geleerd hebt. Ook docenten en ouders adviseren vaak: ga samenvatten! Omdat ook zij niet beter weten. Maar nu weet je wel beter. De andere strategieën lijken meer tijd te kosten, maar omdat de stof daardoor direct beter blijft hangen levert het je uiteindelijk tijd op. En betere prestaties!

Klassikale uitleg kan helpen
Vind je het moeilijk om zelf de hoofd- en bijzaken te onderscheiden? Snap je de stof uit het boek niet? In dat geval kan hulp van een docent uitkomst bieden. Doe je zelfstudie? Overweeg dan eens een klassikale training van Bio-exact Educatie. Maximaal één dagdeel in de week hulp van je docent. Met uitleg, extra oefening en studiegenoten om van te leren.

Meer weten over het onderzoek naar leerstrategieën? Kijk dit college bij de Universiteit van Nederland van onderwijspsycholoog Guido Camp:

Bron:
Gino Camp en Anique de Bruin (2013). Leerstrategieën als brug tussen cognitieve psychologie en onderwijspraktijk. Onderwijsinnovatie, september 2013.

Van bloed, zweet en tranen naar vertrouwen

Stel je voor: je bent een volwassen man (tussen 20 en 35 jaar), bent ooit van school getrapt vanwege wangedrag of besloot al jong te gaan werken, omdat school je niet interesseerde. Nu ben je volwassen en wil je toch nog wel graag een vmbo tl diploma, zodat je door kunt groeien in je werk en mee kunt doen aan interne opleidingen.

Dat was het geval bij tien mannen die ik afgelopen voorjaar mocht trainen. Tien mannen die eigenlijk niet goed weten wat echt studeren is, die geen idee hebben hoe ze een wiskundesom aanpakken en die een stuk tekst lezen al lastig vinden. Zij kregen van hun baas een half jaar vrij om te studeren. Fulltime studeren, met één dag in de week begeleiding van twee docenten (ik voor de exacte vakken en een collega voor de talen en geschiedenis en economie).

Na een moeizaam begin kregen de mannen plezier in het studeren. Het was een hele uitdaging, maar langzamerhand zag je steeds meer kwartjes vallen. Tijdens de lessen probeerde ik een combinatie van uitleg en zelf werken aan te bieden. Studievaardigheden leerden ze gaandeweg, van mij en van elkaar.

Bij een evaluatie van deze lessen zei één van hen: ‘ik had het nooit gehaald zonder jouw lessen. Alles uit het boek doen is heel moeilijk, maar met goede uitleg en ruimte om vragen te stellen was het goed te doen’.

Een andere student zei: ‘de lessen waren fijn omdat dat helpt om de hoofdzaken goed te leren en goed te oefenen. Maar het was ook fijn om studiegenoten te hebben en het samen te doen. We hebben tussendoor ook veel samen gestudeerd.’

Het afscheidscadeau van deze groep ontroerde me (zie foto). En maakte dat ik zeker weet: dit werk wil ik blijven doen! Ik wil meer groepen volwassenen helpen naar het Staatsexamen. Want met een beetje wil, doorzettingsvermogen én de juiste begeleiding is dit voor veel meer mensen mogelijk.

Foto’s boekje ‘Voor onze lieve juf’