Tips om effectief te leren

Het zal je maar gebeuren: heb je zo hard geleerd voor een toets, haal je alsnog een onvoldoende! Wat een frustratie! Eén troost: je bent lang niet de enige. Maar hoe komt dat? En hoe voorkom je het?

Overschatten
Het grootste probleem is dat mensen de neiging hebben zichzelf te overschatten. We denken vaak dat we meer kunnen dan in werkelijkheid het geval is. Waardoor je al gauw denkt dat je stof misschien wel beheerst, terwijl dat eigenlijk niet het geval is. Of dat je een effectieve leermethode hebt, die eigenlijk helemaal niet zo effectief is…

Effectieve leerstrategieën
Er zijn drie leerstrategieën die verreweg het meeste gebruikt worden door studenten:

• belangrijkste theorie markeren
• samenvatting schrijven
• de tekst meerdere keren lezen

Is dat ook jouw strategie? Dan moet ik je teleurstellen. Want uit onderzoek blijkt dat deze strategieën juist niet effectief zijn. Gewoon lezen lijkt op korte termijn te werken, maar de theorie komt daarmee niet in je langetermijngeheugen. Je moet iets doen met de stof.

Dan zul je zeggen: markeren en samenvatten is toch iets doen? Dat klopt, maar toch blijkt ook dat niet te werken. Markeren blijkt in onderzoeken niet effectiever te zijn dan gewoon een tekst lezen of een tekst lezen waar door iemand anders markeringen zijn aangebracht. Zonde van je tijd dus! Samenvatten blijkt ook niet effectief, tenzij je een goede training samenvatten hebt gekregen. Maar aangezien opleidingen daar nauwelijks tot geen aandacht aan besteden, is dat voor de meeste studenten dus niet het geval.

Wat kun je dan wel doen? Gelukkig hebben onderwijskundigen ook strategieën onderzocht die wél blijken te werken. Een paar tips wat je kunt doen:

• leermomenten spreiden. Dit is een hele belangrijke: als je een tekst leert en direct daarna gaat oefenen, lijkt het heel goed te gaan, maar ben je het sneller vergeten. Doe dus een klein stukje, ga dan eerst iets anders doen en ga later weer terug naar het eerste onderwerp. Praktisch: wissel verschillende vakken af, of doe gewoon elke dag een klein stukje. 
• Jezelf vragen stellen. Een andere effectieve strategie is om jezelf te overhoren door jezelf een opdracht te geven. Bij woordjes leren kan dat simpel door een lijstje van de te leren woordjes te maken (door elkaar!). Laat het één of twee dagen liggen en schrijf dan de antwoorden erbij.
  Bij vakken met meer leerteksten, zoals geschiedenis of aardrijkskunde, kan het goed werken om vragen te stellen bij de tekst. Leg uit waarom….? Wat wordt er bedoeld met…? Je kunt daar de kopjes van leerteksten vaak goed bij gebruiken, net als de leerdoelen die vaak in het boek of door je docent geformuleerd zijn. Die zijn eenvoudig om te zetten naar vragen!

• Gebruik flashcards. Die kun je zelf maken, maar je kunt ze ook online maken, bijvoorbeeld op websites als cram.com of quizlet. Vaak hebben dit soort sites ook een app, waardoor je eenvoudig kunt blijven oefenen, ook als je in de trein zit of in de wachtkamer van een dokter.
• Leg aan anderen uit (of aan jezelf). Dit werkt goed bij vakken met afbeeldingen: neem een afbeelding en probeer zo uitgebreid mogelijk aan jezelf te vertellen wat je weet over het plaatje. Wat is de link met de leerstof? Wat zie je precies? Hoe werkt dat?
• Oefenen! Maak alle oefenopgaven die je kunt vinden. Want dat is een manier om met de stof te oefenen. Zeker bij rekenvakken (wiskunde, natuurkunde en scheikunde bijvoorbeeld) is dat de beste manier van leren. Blijf niet steeds theorie lezen, maar ga ermee aan de slag! Kijk je antwoorden goed na en probeer van je fouten te leren.

Waarom doen we dat dan zo weinig?
Als samenvatten en markeren dan zo nutteloos is, waarom doen we het dan? Simpel, omdat dat weinig tijd kost. En omdat je nooit anders geleerd hebt. Ook docenten en ouders adviseren vaak: ga samenvatten! Omdat ook zij niet beter weten. Maar nu weet je wel beter. De andere strategieën lijken meer tijd te kosten, maar omdat de stof daardoor direct beter blijft hangen levert het je uiteindelijk tijd op. En betere prestaties!

Klassikale uitleg kan helpen
Vind je het moeilijk om zelf de hoofd- en bijzaken te onderscheiden? Snap je de stof uit het boek niet? In dat geval kan hulp van een docent uitkomst bieden. Doe je zelfstudie? Overweeg dan eens een klassikale training van Bio-exact Educatie. Maximaal één dagdeel in de week hulp van je docent. Met uitleg, extra oefening en studiegenoten om van te leren. 

Meer weten over het onderzoek naar leerstrategieën? Kijk dit college bij de Universiteit van Nederland van onderwijspsycholoog Guido Camp:

Bron:
Gino Camp en Anique de Bruin (2013). Leerstrategieën als brug tussen cognitieve psychologie en onderwijspraktijk. Onderwijsinnovatie, september 2013.